Akdeniz’in tüccar efendileri Fenikeliler tarihin sahnesinden silineli iki bin yıldan fazla oldu. Akdeniz ticaretini bin yıl boyunca ellerinde tutan Fenikeliler, M.Ö. 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu tarafından fethedildikten sonra unutuldular. Üzerlerini örten yüzyılların ardından Roma İmparatorluğu altındaki akıbetleri hakkında hiçbir bilgi kalmadı – genleri dışında.
National Geographic ve IBM’in ortaklaşa yürüttüğü Genographic Projesi birliği tarafından geliştirilen yeni analiz yöntemi, tarih içinde büyük göçlerin genetik haritalarda bıraktığı, kolayca tespit edilemeyen izleri bulabilme amacını taşıyor. Projenin ilk uygulama konusuysa Fenikelilerin genetik mirasları oldu. Fenikeliler, günümüzde Lübnan toprakları olan ana merkezlerinden başlayarak Akdeniz aracılığı ile yayılarak, Kuzey Afrika kıyıları (en güçlü şehirleri Kartaca’yı günümüz Tunus yarımadasında kurmuşlardı) ve İspanya boyunca koloniler kurdular.
Genographic Projesinde çalışan bilim insanları Fenikelileri araştırmaya ilk başladıklarında genetik yapıları hakkında hiçbir şey bilmiyorlardı. Onlara yol gösterebilecek tek şey tarih bilimiydi: Fenikelilerin nerelere yerleştiklerini ve nerelere yerleşmediklerini biliyorlardı. Araştırmacılardan Chris Tyler-Smith, ‘Bu basit bilginin yeterli olduğu ortaya çıktı. Modern genetik bilimi aracılığıyla kayıp medeniyetin insanlarının izini sürebiliyoruz’ diyor.
Genographic Projesinde DNA örnekleri araştırılan coğrafyadaki yerel halktan alınıyor. Akdeniz’in etrafında yürütülen bu araştırmada Lübnan kıyılarından İspanya kıyılarına; Tunus kıyılarından İtalya kıyılarına kadar olan alandan DNA örnekleri toplanıyor. Örnekler hem Fenikelilerin yerleştikleri ve ticaret yaptıkları alanlardan hem de hiç ayak basmadıkları alanlardan seçiliyor. Erkek bireylerin taşıdığı Y kromozomları incelenerek araştırma yürütülüyor. Araştırmanın sonunda bazı grupların komşularıyla değil de daha uzak gruplarla kesişen izler taşıdığı belirleniyor. Bu izleri taşıyan gruplar incelendiğindeyse bir tek ortak nokta çıkıyor: Hepsi bir zamanlar Fenikeli olan yerleşimlerde yaşıyorlar.
Toplanan tüm verilere bakıldığında, bir zamanlar Fenike medeniyetinin yerleştiği alanlarda yaşayan günümüz nüfusunun yüzde altısının Fenikelilerin genetik miraslarını taşıdığı ortaya çıkıyor. Başka şekilde söylemek gerekirse: Bir zamanlar Fenikelilerin yerleşmiş olduğu yerlerde, her 17 erkekten birisi Fenikelilerin genetik miraslarından parçalar taşıyor.
|